Νέα στοιχεία για το γενετικό υπόβαθρο των καρκίνων εγκεφάλου και ωοθηκών

Δύο ξεχωριστές επιστημονικές μελέτες έφεραν στο φως νέες γονιδιακές παραλλαγές που συνδέονται με τις δύο νόσους.

Νέους γενετικούς παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση καρκίνου στον εγκέφαλο και τις ωοθήκες εντόπισαν δύο ξεχωριστές επιστημονικές ομάδες. 

Η πρώτη μελέτη

Στην πρώτη μελέτη, επιστήμονες από πολλές χώρες με επικεφαλής τον καθηγητή Μοριακής Γενετικής Ρίτσαρντ Χούλστον του Ινστιτούτου Ερευνών για τον Καρκίνο, στο Λονδίνο, ανέλυσαν και συνέκριναν το γονιδίωμα 12.494 ασθενών με γλοίωμα, την πιο συχνή μορφή καρκίνου του εγκεφάλου και 18.190 υγιών ατόμων.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσαν στο επιστημονικό έντυπο Nature Genetics, εντόπισαν 13 νέα γενετικά σφάλματα που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης γλοιώματος, διπλασιάζοντας έτσι τον αριθμό των γνωστών γενετικών αλλαγών που σχετίζονται με τον κίνδυνο γλοιώματος. 

Μία από τις νέες μεταλλάξεις αυξάνει τον κίνδυνο κατά 33% περίπου και οι άλλες κατά τουλάχιστον 15% η καθεμία. Οι 13 μεταλλάξεις επηρεάζουν πολλές κυτταρικές λειτουργίες, όπως τον πολλαπλασιασμό των νευρικών κυττάρων, την επιδιόρθωση του DNA, την παραγωγή πρωτεϊνών, την πρόκληση φλεγμονής κ.ά.

Η ανακάλυψη θα επιτρέψει στους γιατρούς να εντοπίζουν έγκαιρα ανθρώπους με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του εγκεφάλου λόγω του γενετικού υποβάθρου τους. Μπορεί επίσης να αναπτυχθούν νέα φάρμακα για τον συγκεκριμένο καρκίνο.

Να σημειωθεί ότι, περίπου το 40% των συνολικών περιπτώσεων καρκίνων του εγκεφάλου αφορούν το γλοίωμα, για το οποίο μέχρι στιγμής δεν υπάρχει αξιόπιστη μέθοδος έγκαιρης διάγνωσης, ενώ και οι υπάρχουσες φαρμακευτικές θεραπείες δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές. 

Το γλοίωμα διακρίνεται σε γλοιοβλάστωμα και μη γλοιοβλάστωμα. Το γλοιοβλάστωμα είναι  επιθετικός καρκίνος και το μέσο προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών είναι δέκα έως 15 μήνες μετά τη διάγνωση. Μία από τις 13 μεταλλάξεις, στο γονίδιο HEATR3, αυξάνει τον κίνδυνο γλοιοβλαστώματος κατά 18%.

Η δεύτερη μελέτη

Στη δεύτερη μελέτη, 418 ερευνητές της ερευνητικής κοινοπραξίας OncoArray Consortium, με επικεφαλής τον καθηγητή Πολ Φάροου του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ, ανέλυσαν το γονιδίωμα περίπου 100.000 γυναικών, από τις οποίες οι 17.000 είχαν καρκίνο των ωοθηκών.

Σύμφωνα με άρθρο του Nature Genetics, εντόπισαν 12 νέες γονιδιακές παραλλαγές που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου. 

Οι 12 νέοι γενετικοί παράγοντες κινδύνου έρχονται να προστεθούν στους 18 που ήταν ήδη γνωστοί, ανεβάζοντας έτσι τον συνολικό αριθμό σε 30. Όλοι μαζί οι 30 παράγοντες εκτιμάται ότι εξηγούν γύρω στο 6,5% του κληρονομικού κινδύνου.

«Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι σαφώς μια ιδιαίτερα πολύπλοκη πάθηση. Ακόμη και οι 30 γενετικοί παράγοντες κινδύνου που πλέον είναι γνωστοί, εξηγούν μόνο ένα μικρό ποσοστό του συνολικού κληρονομικού παράγοντα. Πιστεύουμε ότι εμπλέκονται πολλές ακόμη γονιδιακές παραλλαγές, η καθεμία αυξάνοντας πολύ λίγο τον κίνδυνο. Οι περισσότερες θα είναι πιθανότατα κοινές, αλλά κάποιες θα είναι σπάνιες», εξηγεί η δρ Κάθριν Φέλαν του Κέντρου Καρκίνου Μόφιτ των ΗΠΑ.

«Τώρα πλέον γνωρίζουμε ότι το γενετικό υπόβαθρο μιας γυναίκας ευθύνεται περίπου για το ένα τρίτο του κινδύνου της να αναπτύξει καρκίνο των ωοθηκών. Αυτή είναι η κληρονομική συνιστώσα του κινδύνου για τη εν λόγω νόσο. Είμαστε λιγότερο βέβαιοι για τους περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου, όμως είμαστε σίγουροι για αρκετούς παράγοντες που μειώνουν τον κίνδυνο, όπως η χρήση αντισυλληπτικού χαπιού και η απόκτηση παιδιών», συμπληρώνει ο δρ Φάροου.

Τα κληρονομικά σφάλματα σε γονίδια όπως το BRCA1 και το BRCA2 αποτελούν περίπου το 40% του κληρονομικού κινδύνου. Αυτά τα σφάλματα είναι σπάνια στον πληθυσμό (υπάρχουν περίπου σε μία γυναίκα στις 300) αλλά αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο τόσο για καρκίνο των ωοθηκών όσο και του μαστού. Άλλες γονιδιακές μεταλλάξεις, που είναι συχνότερες στον πληθυσμό (υπάρχουν σε πάνω από μία γυναίκα στις 100) θεωρούνται ότι αποτελούν το υπόλοιπο 60% του κληρονομικού κινδύνου.

Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι οι γενετικοί παράγοντες κινδύνου δεν αφορούν μόνο γονίδια, αλλά και περιοχές του γονιδιώματος που δεν κωδικοποιούν πρωτεΐνες, αλλά ρυθμίζουν απλώς τη δραστηριότητα των γονιδίων. Επίσης, οι επιστήμονες τονίζουν ότι ακόμη και στις γυναίκες που στο DNA τους διαθέτουν πολλαπλούς γενετικούς παράγοντες κινδύνου, οι πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο των ωοθηκών κάποια στιγμή στη ζωή τους δεν ξεπερνούν το 3%.

Πηγη: Βημα Science